Cosmetique Totale
met een grote tattoo laser reportage in het NRC.

Is de dochters van Keby van Kessel (33) met hun vingertjes over haar tatoeage gingen, de lijnen op haar onderrug volgend alsof ze ’m natekenden, trok ze gauw haar shirt omlaag. „Doe maar niet”, zei ze dan. Op haar achttiende had ze de zwarte geometrische tekening vol trots laten zetten, „maar nu past het niet meer bij me. Ik heb een ander leven, ik ben moeder van drie dochters en ik werk in de kinderopvang. Als ik in het zwembad bekenden tegenkom, hoop ik dat ze mijn rug niet zien”. Bij Cosmetique Totale, een huidkliniek gespecialiseerd in het verwijderen van tatoeages, laat ze haar ‘t r i b a l - t atto o’ weglaseren. Dat gaat in stapjes – vandaag ligt ze voor de achtste keer op haar buik op de behandeltafel in de kliniek in Alphen aan den Rijn. Huidtherapeut Seline Koek vraagt of ze haar broek iets verder omlaag wil schuiven en zegt: „De meeste inkt is weg, maar de vorm zie ik nog wel. Aan die grijze waas ga ik vandaag werke n .” Ze zet een beschermende bril op en pakt iets wat op een stofzuigerslang lijkt. Het is de Zimmer, een koelapparaat dat koude lucht blaast tegen de huid, waardoor de behandeling beter te verdragen is. De eerste twee, drie keer deed het laseren behoorlijk pijn, zegt Van Kessel. „En na afloop voelt de plek als een brandwond.” Het aantal behandelingen dat nodig is om een tatoeage te verwijderen hangt af van de techniek die is gebruikt om hem te zetten, het type inkt en hoe lang geleden de tatoeage is gezet, zegt Koek. Hoe ouder, hoe sneller te verwijderen. Hoe dieper gezet, of als er meerdere keren een touch-up is gedaan, hoe meer laserbehandelingen er nodig zijn. Een lichte huid is makkelijker dan een donkere, omdat het contrast groter is. Koek werkt met de Picoplus, een laser met ultrakorte en zeer krachtige laserflitsen. De laser vergruist pigment in micro-deeltjes die het lichaam kan afvoeren. Zwarte inkt wordt sneller opgeruimd dan kleur.

Lukt een tatoeage verwijderen altijd? „In de meeste gevallen wel. Rode en witte inkt zijn lastig, maar als iemand geduld heeft, kunnen we een heel eind ko m e n .” Gemiddeld zijn er drie tot acht behandelingen nodig, zegt ze. „We maken bij de intake altijd een inschatting, soms moeten we dat tijdens het proces bijstellen, als we zien hoe de inkt op de laser re a ge e r t .”Bij Van Kessel bleken iets meer behandelingen nodig dan was ingeschat. Tussen elke behandeling zitten acht tot twaalf weken hersteltijd. Albert Wolkerstorfer is dermatoloog in het Amsterdam UMC met als aandachtsgebied pigmentaandoeningen en laserbehandelingen van de huid. „Na drie of vier behandelingen kan een tatoeage vager zijn, maar zeker niet weg. Meestal zijn er tien of meer behandelingen nodig om een professioneel gezette tatoeage helemaal weg te krijgen. Hardnekkig is vaak de grijze waas die na een aantal behandelingen achterblijft.” Laseren brengt ook risico’s met zich mee. Tatoeage-inkt is een mengsel van pigmenten, kleurstoffen, conserveermiddelen, vulstoffen en oplosmiddelen. In de inkt kunnen ook polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en zware metalen zitten, deze zijn kankerverwekkend. Sinds 2022 moet tatoeage-inkt aan Europese regelgeving voldoen en mogen die stoffen er niet meer in zitten. „Bij het laseren van een tatoeage kunnen die stoffen theoretisch vrijkomen, omdat inkt die jarenlang was ingekapseld dan wordt vergruisd en gaat zwerven door het lichaam. In de praktijk zien we echter nog geen verband tussen laseren van tatoeages en de ontwikkeling van kanke r.” Een ander risico is dat er een allergische reactie ontstaat doordat de laser de structuur van de inkt verandert. „Dit komt weinig voor, een enkele keer per jaar.” Een veelvoorkomende complicatie is het ontstaan van hyperpigmentatie, een donkere plek op de huid, of hypopigmentatie, een lichte kleur, zegt hij. Deze kans is groter bij mensen met een getinte of donkere huidskleur. Er is ook kans op kortdurende bijwerkingen van laseren, zoals rode huid, pijn, blaren, korsten en wonden. Dat komt ook regelmatig voor, zegt hij, maar gaat weer over. Vrij zeldzaam, zegt hij, is dat na een laserbehandeling een litteken ontstaat. „Meestal komt het doordat de instelling van de laser niet goed is ge we e s t .” Dan ligt het dus aan de behandelaar. Er is in Nederland geen controle op de apparatuur en ook niet op mensen die de laserbehandeling uitvoeren. „Dat is bizar en onwenselijk. Iedereen mag deze behandeling aanbieden. In Duitsland is dit veel strenger geregeld: alleen artsen mogen daar zelfstandig laseren.”

Tatoeage-inkt is een mengsel van pigmenten, kleurstoffen, conserveermiddelen, vulstoffen en oplosmiddelen.

In de inkt kunnen ook polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's) en zware metalen zitten. Deze zijn kankerverwekkend. Volgens KWF Kankerbestrijding en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is de kans dat je kanker krijgt van een tatoeage klein, maar niet verwaarloosbaar. Het RIVM zegt dat het risico afhangt van de grootte van de tatoeage, het aantal tatoeages, de concentratie van de schadelijke stof en de tijd dat je lichaam eraan is blootgesteld. UV-licht van zon of zonnebank bevordert de vorming van aromatische aminen. Als die in het lichaam vrijkomen, vergroot dat de kans op kanker.

Sinds januari 2022 zijn de Europese regels voor tatoeageinkt aangescherpt en mogen de schadelijke stoffen er niet meer in zitten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert met steekproeven bij importeurs en leveranciers of inkten voldoen aan de wettelijke eisen. In 2021 namen ze monsters van 53 producten, vertelt de projectleider bij de NVWA. Geen enkele inkt voldeed volledig aan de nieuwe regels. „Dat wil niet zeggen dat ze allemaal schadelijke stoffen bevatten, maar kon ook betekenen dat de inhoud niet klopt met wat er op het etiket staat.” Het is dus op dit moment moeilijk na te gaan of inkten veilig zijn. Tatoeage-inkt moet ook steriel zijn – bacteriën kunnen een huidinfectie veroorzaken. RIVM en NVWA raden aan om alleen naar een tatoeëerder te gaan met een GGD-vergunning; die garandeert hygiënisch werken. Op veiligtatoeëren.nl vind je de vergunninghouders. Tatoeërders zijn sinds 2022 verplicht bij te houden welke inkt ze per klant gebruiken. Als je al een tatoeage hebt, is niet uit te sluiten dat deze is gezet met onveilige inkt. Er is nog geen wetenschappelijk bewijs dat mensen met een tatoeage ziek zijn geworden door onveilige inkt. Daarvoor is uitgebreid en langdurig onderzoek nodig, zegt Albert Wolkerstorfer, dermatoloog in het Amsterdam UMC. „Maar ‘weglaseren’ van de tatoeage is niet de oplossing omdat de inkt dan nog steeds in het lichaam zit.” Het advies is je tatoeage in elk geval goed te beschermen tegen de zon.